Z mostu Pont Sully wychodzimy nieomal na wprost na Instytut Świata Arabskiego z bardzo ciekawymi zbiorami sztuki arabskiej - niestety nie tym razem... Może przy następnej wizycie w Paryżu...
Na lewym brzegu, wzdłuż Quai de la Tournelle do Quai Voltaire rozciąga się lewobrzeżne królestwo bukinistów gdzie na straganach znaleźć można wszelkiego rodzaju publikacje od starodruków po wydane niedawno ale oddane do sprzedaży antykwarycznej książki, plakaty czy winyle...
My tymczasem zagłębiamy się w Dzielnicę Łacińską podziwiając zabudowę i liczne sklepiki, restauracje i stragany...
Naszą uwagę dość nietypowym kształtem przykuwa kościół Saint-Nicolas du Chardonnet. Okazuje się, że nie tylko jego forma jest nietypowa. Jest to świątynia od 1977 r. będąca centrum Bractwa Świętego Piusa X odrzucającego decyzje II Soboru Watykańskiego. Choć pierwszy kościół w tym miejscu istniał już w XIII w. obecna budowla wzniesiona została w latach 1656-1763 według projektu Jacques'a Lemerciera, a jej obecna fasada powstała dopiero w roku 1934. Najnowsza historia pokazuje siłowe rozwiązania stosowane w kościele przez skrajnych tradycjonalistów. Bractwo Św.Piusa X to ruch kierowany przez arcybiskupa Marcela Lefebvre i stąd jego członków i wiernych nazywa się po prostu lefebrystami. W 1977 r lefebryści pod wodzą kapłanów tego ruchu - księży François Ducaud-Bourgeta, Louisa Coache'a i Vincenta Serraldy wyrzucili z parafii jej proboszcza księdza Pierre Bellego i zaczęli odprawiać tam msze według obrządku rzymskiego i nauczać swoich wyznawców swojej wersji katolicyzmu. Wprawdzie miasto Paryż uzyskało wkrótce nakaz eksmisji, ale nie został on wykonany mimo, że w 1978 r Sąd Kasacyjny potwierdził jego ważność. Rada Państwa stwierdziła 20 lutego 1987 roku, że wprawdzie eksmisja jest słuszna, jednak wywołane nią niepokoje społeczne byłyby bardziej szkodliwe dla porządku publicznego niż nielegalne zajmowanie obiektu. 22 czerwca 2002 Rada Miasta Paryża ponownie podjęła uchwałę o eksmisji, ale nigdy nie wykonano i tego postanowienia. A kościół stał się ostoją ultra-radykalnych środowisk prawicowych.
I tak przez Rue de la Montagne Sainte Geneviève podążyliśmy w stronę Panteonu...
W Paryżu historia dopada turystę wszędzie. Mijamy budynki należącego do kompleksu Uniwersytetu Paryskiego Collège Sainte-Barbe funkcjonującego od 1460 r., a zajmującego się studiami religijnymi. Z przyczyn tak finansowych jak i braku chętnych na ten kierunek w 1998 r ostatecznie zamknięto Sainte-Barbe dla studentów, a budynki starego kolegium Sainte-Barbe odnowiono i od 9 marca 2009 roku służą jako biblioteka uniwersytecka Sainte-Barbe. Warto też wspomnieć, że absolwenci tego collegium od 1820 r tworzą najstarsze we Francji stowarzyszenie absolwentów pod nazwą l'Association Amicale des Anciens Barbistes....
Dalej w perspektywie wyłania się przed nami kościół St Etienne du Mont czyli Św Szczepana na Wzgórzu, którego tym razem nie planujemy zwiedzać, ale o którym warto napisać kilka słów. Po pierwsze dlatego, że to tutaj spoczęły doczesne szczątki patronki Paryża Świętej Genowefy. Po drugie dlatego, że poza nią pochowani zostali tutaj Pascal i Racine, a na przykościelnym cmentarzu pochowany jest Jean-Paul Marat. Po trzecie w ramach Światowych Dni Młodzieży w 1997 r JPII odprawiał tu mszę. I wreszcie po czwarte kościół ten ma wielowiekową tradycję i jest swego rodzaju perłą architektury. Kolejne fazy jego rozwoju to powstała w VI w, za czasów Clovisa I, kaplica rozbudowana w kościół pod wezwanie Św Apostołów Piotra i Pawła. Następnie w 1222 r papież Honoriusz II zezwolił na budowę nowego kościoła, tym razem już pod wezwaniem Św Szczepana. Ze względu na sąsiedztwo Sorbony kościół powiększono w 1328 r. W 1492 r powiększono teren kościelny dzięki darowiźnie gruntu przez mnichów z klasztoru Św Genowefy i przystąpiono do kolejnej przebudowy. W 1494 r powstała absyda i dzwonnica, w 1537 r ukończono budowę chóru, do 1548 r zbudowano nawę, a pierwszy kamień pod fasadę położono w 1610 r. - kawał historii architektury i zmieniające się style znalazły tu odzwierciedlenie. Kościół został konsekrowany 25 lutego 1626 ale zmiany były kontynuowane. Organy zainstalowano w 1636 r.,a po pożarze odbudowane i rozbudowywane w 1863 i 1956 r. W czasach Rewolucji kościół zamknięto i otwarto ponownie po Konkordacie w 1801 r.
Idziemy dalej wzdłuż gmachów należących do Uniwersytetu i dochodzimy na Plac Panteonu...
Plac Panteonu z jednej strony zamyka budynek Panteonu naprzeciw którego rozpoczyna się aleja Rue Soufflot prowadząca w kierunku Ogrodów Luksemburskich i oddzielająca od siebie dwa stanowiące nieomal lustrzane odbicie budynki po prawej Wydziału Prawa, a po lewej Ratusza 5 dzielnicy Paryża.
No i Panteon - jedno z najsławniejszych miejsc w Paryżu. Historia Panteonu nie jest tak długa jak innych ważnych miejsc w Paryżu bo praktycznie rozpoczyna się w XVIII w ale przebieg walki o to miejsce między państwem, a kościołem, z której zwycięsko wyszło Państwo Francuskie mógłby stanowić kanwę dobrego politycznego thrillera. W 1744 r król Ludwik XVI przysiągł, że wystawi godny kościół na miejsce spoczynku Świętej Genowefy, jeżeli ozdrowieje. No i ozdrowiał. Architekt Jacques-Germain Soufflot otrzymał w roku 1755 zlecenie, które dziś nazwalibyśmy kontraktem "zaprojektuj i wybuduj" na realizację królewskiego pomysłu. Pierwszy projekt klasycystycznego gmachu na planie krzyża greckiego nakrytego nad przecięciem naw kopułą powstał jeszcze w tym samym roku jednak w kolejnych latach był pięciokrotnie modyfikowany do 1777 r i nie doczekał się pełnej realizacji przez swego twórcę, który zmarł w 1780 r. Projekt kończył więc jego student Jean-Baptiste Rondelet. Ostatecznie budowę ukończono pod nazwą Opactwo Świętej Genowefy w 1790 r wkrótce po wybuchu Rewolucji Francuskiej. Wymiary obiektu są imponujące - 110 m długości, 84 m szerokości i 83 m wysokości a pod całą powierzchnią mieści się jeszcze krypta. Potężna kopuła oparta na filarach i pendentywach wymagała dodatkowego wzmocnienia konstrukcji do czego wykorzystano żelazne pręty. Niestety okazało się, że uległy one korozji i w latach 2010 - 2020 realizowany jest trudny projekt ich wymiany i wzmocnienia konstrukcji. A kopuła to faktycznie trzy kopuły - wewnętrzna wykończona kasetonami z rozetami, środkową z freskiem przedstawiającym Apoteozę Św Genowefy - widoczną przez otwór centralny kopuły dolnej (niestety podczas naszej wizyty zamknięty), oraz kopuła zewnętrzna, widoczna z zewnątrz pokryta blachą ołowianą. Ponieważ Rewolucja skasowała własność kościelną, trzeba było znaleźć zastosowanie dla tej budowli zgodne z duchem czasów.
W 1790, Markiz de Vilette zaproponować, by na wzór rzymskiego Panteonu budowla ta stała się miejscem upamiętnienia wybitnych postaci jako Panteon Narodowy i formalnie pomysł ten został przyjęty 4 kwietnia 1791 r., dwa dni po śmierci Przewodniczącego Zgromadzenia Konstytucyjnego, Hrabiego de Mirabeau. I to on właśnie został pierwszą osobistością pochowaną w Panteonie, ale że sytuacja zmieniała się szybko jego zwłoki usunięto z Panteonu 25 listopada 1794 i pochowano w anonimowym grobie (poszukiwanie jego szczątków trwa). 21 lipca 1791 w krypcie Panteonu podczas wspaniałej ceremonii złożono szczątki Voltaire'a. W tym też roku 1791 usunięto z obiektu i zniszczono wszelkie obiekty i symbole religijne. Zmiana nadeszła wraz z podpisaniem przez Napoleona Konkordatu. Panteon przeszedł pod władzę kościoła, ale krypta nadał pełniła rolę miejsca spoczynku wybitnych postaci. Za czasów Napoleona pochowano tam 41 godnych tego miejsca. Za Ludwika XVIII całkowita władza nad obiektem przekazana została kościołowi i wtedy świecka grupa rzeźbiarska w absydzie przedstawiająca Ojczyznę została zastąpiona ołtarzem. Wtedy też przemalowano część fresków by usunąć z nich niewygodne postacie, jak Napoleon i Józefina. Jednocześnie władze kościelne zamknęły dostęp do krypty. Gdy władzę przejął Ludwik-Filip 26 sierpnia 1830 r obiekt ponownie stał się Panteonem. Gdy w 1848 obalono Ludwika-Filipa i powstała II Republika Panteon nazwano Świątynią Ludzkości o charakterze jak najbardziej świeckim. Po zniszczeniach w czasach Komuny Paryskiej za konserwatywnego rządu Trzeciej Republiki obiekt ponownie wrócił do kościoła...
Przełom nastąpił wraz ze śmiercią Victora Hugo 22 maja 1885 r. W dwa dni po jego śmierci lewicujący rząd ogłosił Panteon "Świątynią Wielkich Ludzi" i po pogrzebie, który przeszedł ulicami Paryża zwłoki pisarza spoczęły 1 czerwca 1885 r w krypcie. Kolejne pochówki w całkowicie zeświecczonym Panteonie kontynuowane były za czasów Czwartej Republiki i Piątej Republiki pod wodzą Generała de Gaulle'a kiedy to w krypcie Panteonu spoczęła Maria Skłodowska-Curie. Ostatnimi osobami pochowanymi w krypcie w roku 2018 byli była Minister Zdrowia za prezydentury Valéry'ego Giscard d'Estaing i Przewodnicząca Parlamentu Europejskiego, a także Członek Rady Konstytucyjnej Francji, była więźniarka obozu Auschwitz-Birkenau Simone Annie Liline Veil i jej mąż Antoine Veil.
Fasada i perystyl Panteonu wzorowane na świątyniach greckich oparte są na kolumnach korynckich. Tympanon nad wejściem zdobi grupa postaci przedstawiająca "Naród (przedstawiony alegorycznie pod postacią stojącej kobiety) rozdzielający korony podawane jej przez Wolność między wielkich ludzi, cywilów i wojskowych, podczas gdy Historia zapisuje ich nazwiska". Na lewo od grupy centralnej przedstawiono postacie wybitnych naukowców, polityków i mężów stanu jak Rousseau, Voltaire czy Lafayette, zaś na prawo widzimy Napoleona Bonaparte z żołnierzami reprezentującymi wszystkie rodzaje służby oraz studentów w mundurach École Polytechnique. Motto poniżej przetłumaczyć można jako "Wielkim ludziom wdzięczna ojczyzna".
Na ścianie przedsionka znajduje się pięć płaskorzeźb w tym dwie nad drzwiami pokazujących główne cele tego obiektu - po lewej "Publiczna Edukacja", a po prawej "Patriotyczne Poświęcenie".
Po wejściu do wnętrza łatwo zauważyć można, że prace konserwacyjne są w toku, gdyż kopuła centralna przysłonięta jest czymś w rodzaju fototapety pokazującej zdjęcie tłumu, a w wielu miejscach pozawieszane są siatki ochronne.
Dekoracja malarska ścian bocznych to przedstawienia związane z kultem religijnym - życiem Świętego Szczepana i Św Genowefy oraz chrześcijańskimi bohaterami Francji jak Karol Wielki, Ludwik IX i Joanna d'Arc.
Sceny zdobiące ściany Panteonu przedstawione są w sposób bardzo realistyczny...
Fragment sceny "Śmierć Świętej Genowefy"
Rzeźby oparte o ściany boczne upamiętniają wielkie wydarzenia... Ta poniżej na przykład bitwę pod Valmy 20 września 1792 dzięki której armia francuska pod dowództwem Generałów François Kellermanna i Charlesa Dumourieza powstrzymała ofensywę wojsk prusko-austriackich dowodzonych przez Księcia Brunszwiku na Paryż... W historii Francji bitwie tej przypisuje się taką samą rangę jak w Polsce Cudowi nad Wisłą...
Grupa “Le Vengeur” upamiętnia okręt francuskiej marynarki wojennej o 74 działach w czasach rewolucji przechrzczony na Vengeur du Peuple, który biorąc udział w ochronie konwoju statków francuskich wiozących z kolonii żywność dla objętej rewolucją Francji uczestniczył w bitwie z flotą brytyjską zwanej “Combat de Prairial” podczas której został zatopiony. Sytuację tę wykorzystano propagandowo rozpowszechniając wieść, że kilku marynarzy stojąc na tonącym okręcie krzyczało machając trójkolorową flagą “Vive la Nation, vive la République!” w patriotycznym geście... I ten pomnik jest niejako kontynuacją tej propagandy...
Na taki pomnik w Panteonie zasłużył sobie Jean-Jacques Rousseau którego zwłoki, jako narodowego bohatera spoczęły w paryskim Panteonie w roku 1794, 16 lat po śmierci...
Wspaniale prezentuje się pomnik Denisa Diderota pisarza i encyklopedysty czasów Oświecenia. Warto pamiętać, że Wielka Encyklopedia (Encyclopédie) (1751–72) edytowana przez Diderota, w której opracowanie swój wkład wnieśli między innymi Voltaire, Rousseau czy Montesquieu sprzedana została jako wydawnictwo złożone z 35 tomów w oszałamiającej liczbie około 25,000 egzemplarzy, z tego połowa poza granicami Francji.
Na narożnikach przecięcia nawy z transeptem znajdują się dwie rzeźby - Ta po lewej to Chwała generałom Rewolucji Francuskiej z 1917 r dłuta Paul-Jean-Baptiste Gasq'a
Grupa po prawej to Oratorzy i Mężowie Stanu okresu Restauracji z 1903 r, którą wykonał Laurent Honoré Marqueste. W skład grupy wchodzą następujące postacie: Benjamin Constant, hrabia Pierre de Serre, Casimir Perrier, Armand Carrel, Generał Maximilien Foy, Jacques-Antoine Manuel, oraz Wicehrabia François-René de Chateaubriand.
Rolę ołtarza pełni grupa rzeźb "Konwent Narodowy" z 1921 r, której autorem jest François-Léon Sicard. Scena przedstawia symbol Francji republikańskiej - Mariannę w otoczeniu deputowanych i żołnierzy w II roku republiki czyli roku 1792...
Nad Konwentem Narodowym półkopułę absydy wypełnia pozostałość funkcji religijnej Panteonu - mozaika "Chrystus Pokazuje Aniołowi Francji Przeznaczenie Jej Narodu" wykonana przez Antoine-Auguste-Ernest Héberta.
Znajdujący się za Konwentem Narodowym na ścianie absydy tryptyk “Vers La Glorie” namalował w latach 1902-1905 Edward Detaille i nazywany jest on obrazkowym atlasem rewolucji.
Pomnik Aux Héros mortes inconnues pour la France (Bezimiennym Bohaterom, którzy Polegli za Francję) autorstwa Louisa-Henri Boucharda. Na szczycie pomnika dwie kobiety trzymające się za ręce to alegorie Pamięci (z palmą) i Chwały (z wieńcem laurowym). Poniżej, pod fryzem, ciała nieznanych bohaterów, którzy zginęli dla Francji w okopach. Na dole leżał wąsaty mężczyzna z ukrytą twarzą. Pomnik stoi vis-a-vis pomnika Paula Landowskiego „Pamięci artystów, których nazwiska zostały utracone”
(To zdjęcie jako jedyne tutaj musiałem niestety pobrać z sieci)
W bocznej kaplicy/salce znajduje się model Panteonu, co w czasie remontu było bardzo przydatne dla ogarnięcia całości...
Schodząc do krypty na podeście w połowie schodów zatrzymujemy się przy urnie zawierającej serce Leona Gambetty, polityka uważanego za jednego z ojców III Republiki, premiera i Przewodniczącego Izby Deputowanych, złożone tutaj w 1920 r.
Oświetlona krypta wygląda jak wnętrze wielonawowej hali z beczkowymi sklepieniami opartymi na rzędach kolumn oświetlona jak gdyby rzędami pochodni...
W przedsionku spoczywają dwie znane wszystkim postacie. Pierwszą z nich jest François-Marie Arouet znany pod swoim pseudonimem pisarskim Voltaire, ten którego Fryderyk Wielki gościł i nazywał "Swoją Małpą". Jego posąg wykonał Jean-Antoine Houdon.
Po przeciwnej stronie, w sarkofagu o kształcie wiejskiej świątyni, spoczywa Jean-Jacques Rousseau, którego pomnik znajduje się piętro wyżej... Obaj uważani byli za symbole Oświecenia. Pierwszy spoczął tu Voltaire w 1791 r zaś Rousseau w 1794.
Krążymy po podziemnych zakamarkach i odwiedzamy kolejne miejsca spoczynku nam znanych lepiej, gorzej lub nieznanych zupełnie, a uznanych za godnych pochówku w Panteonie...
We wspólnej krypcie spoczywają bohater ruchu oporu Jean Moulin, którego domniemane prochy przeniesiono do Panteonu z cmentarza Père Lachaise w Paryżu 19 grudnia 1964 r. Przemówienie, które wygłosił podczas tego pogrzebu pisarz i minister we francuskim rządzie André Malraux jest jednym z najsławniejszych przemówień w historii Francji. I to autor tego przemówienia jest drugim pochowanym w tej krypcie. Trzecim jest spoczywający po przeciwnej stronie René Samuel Cassin, prawnik i współautor Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka nagrodzony Nagrodą Nobla. Czwarte miejsce zaś zajmuje Jean Omer Marie Gabriel Monnet, polityk zwany jednym z Ojców Europy, który odegrał kluczową rolę w utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali - poprzedniczki Unii Europejskiej w latach 1950-tych. Kot patrzy czule na sarkofag André Malraux natomiast sarkofag Jeana Moulin zawsze pokryty jest świeżymi kwiatami...
Marie Skłodowska Curie jest wprawdzie drugą kobietą, która spoczęła w Panteonie ale pierwszą , która spoczęła tu za własne zasługi. Poniżej spoczywa jej mąż Piotr - Pierre Curie. Tutaj kwiaty pozostawiają głównie turyści z Polski...
Po lewej spoczywa Victor Hugo, którego śmierć i pogrzeb stanowiły przełomowy moment w historii Panteonu.
Vis-a-vis niego miejsce spoczynku znalazł Emil Zola...
Trzecim lokatorem tej krypty jest Aleksander Dumas... Pozostałe miejsca w tej krypcie czekają na godnych lokatorów...
W kolejnej krypcie spoczywają pochowani tu w setną rocznicę Rewolucji Francuskiej: generał François Séverin Marceau-Desgraviers, Lazare Carnot - matematyk, fizyk i polityk uważany za ojca zwycięstw rewolucjonistów i Napoleona, Théophile-Malo Corret de la Tour d'Auvergne nazwany przez Napoleona "Pierwszym Grenadierem Francji", miłośnik kultury celtyckiej i archeologii...
Osobną kryptę zajmuje sarkofag, w którym spoczywa Jean Lannes, Pierwszy Książę Montebello, Książę Siewierza, Marszałek Cesarstwa, jeden z najzdolniejszych dowódców napoleońskiej armii i przyjaciel Cesarza (był jednym z bardzo niewielu, którzy co Napoleona mogli zwracać się per "Ty"). Ciężko ranny w bitwie pod Aspern-Essling (22 maja 1809), pierwszej od dziesięciolecia bitwie przegranej przez Napoleona, stracił jedną z nóg, w które uderzyła wystrzelona przez Austriaków kula armatnia (amputację która trwała zaledwie dwie minuty przeprowadził Dominique Jean Larrey, chirurg Napoleona, uważany za pierwszego nowoczesnego chirurga wojskowego) i mimo najlepszej opieki medycznej i łez Napoleona nad jego łożem zmarł 31 maja w wieku zaledwie 40 lat. Marszałek początkowo spoczął w in Les Invalides, ale w roku 1810 podczas wspaniałej ceremonii jego sarkofag przeniesiono do Panteonu.
Wiele jeszcze znakomitości spoczywa w krypcie Panteonu takich, jak choćby twórca alfabetu dla niewidomych Louis Braille czy Antoine de Saint-Exupéry - autor Małego Księcia, którego zwłok nie odnaleziono ale którego pochowano symbolicznie, wojskowi, politycy, naukowcy, artyści. Zbyt wielu, by ich wszystkich wymieniać...
Warto jednak wspomnieć, że w styczniu 2007 r, Prezydent Jacques Chirac odsłonił w Panteonie tablicę pamiątkową upamiętniającą 2,600 osób uznanych za Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata przez Yad Vashem.
No i tak doszliśmy do Rue Saint Jacques gdzie w kwadracie ulic ograniczonych dodatkowo przez Rue de la Sorbonne, Rue des Écoles i Rue Cujas znajdują się budynki jednego z najsławniejszych na świecie uniwersytetów - paryskiej Sorbony. Zdjęcie poniżej pokazuje główny kompleks Sorbony niejako od tyłu, a najwyższym elementem tego budynku jest Wieża Astronomiczna wzniesiona w latach 1885 - 1901 by pomieścić teleskop obserwatorium astronomicznego. Znajdujący się pod kopułą teleskop refrakcyjny o średnicy 153 mm i ogniskowej 2,300 mm zbudowano w 1935 r i stanowi on własność Francuskiego Towarzystwa Astronomicznego Société astronomique de France.
Zanim wejdziemy na dziedziniec tego kompleksu uniwersyteckiego warto przedstawić nieco informacji na temat Sorbony...
Paryż już w XI w. był ważnym ośrodkiem intelektualnym w Europie jednak do początku XIII w działalność ta nie była ujęta w ramy spójnej uczelni. Od około 1150 uniwersytet działał jako korporacja związana z katedralną szkołą Notre Dame de Paris. Uniwersytet Paryski otrzymał oficjalny Statut w roku 1200 od króla Filipa II i w roku 1215 został oficjalnie uznany przez papieża Innocentego III. Robert de Sorbon, magister teologii i kanonik katedralny Notre Dame, spowiednik i kapelan Ludwika IX Świętego ufundował jedno z uniwersyteckich kolegiów poświęcone nauczaniu teologii w 1253 r. W kilku budynkach zakupionych na potrzeby uczelni w 1257 r otwarto niejako "akademik" dla około 20 studentów z biednych domów zwanych socii, którzy nie mieli wsparcia możnych instytucji klasztornych, zakonów czy mecenasów zapewniających im utrzymanie. Sorbon wyposażył też uniwersytet w największą w tym czasie bibliotekę liczącą w 1292 r ponad tysiąc tomów.. Od jego nazwiska przyjęła się nazwa Collège de Sorbonne, która szybko przyćmiła nazwę oficjalną Uniwersytet Paryski i w powszechnym użyciu instytucję tę nazywano po prostu Sorboną. Sorbona stała się jednym z wiodących centrów nauk teologicznych w Europie. W 1470 r stała się posiadaczem jednej z pierwszych pras drukarskich we Francji. Była też bardzo silnym ośrodkiem walki z protestantyzmem. W latach 1606 i 1607 wśród jej studentów znalazł się niejaki Armand Jean du Plessis, książę Richelieu lepiej znany jako kardynał Richelieu, który prosił Boga by go strzegł od przyjaciół bo z wrogami sobie poradzi... 29 sierpnia 1622 r Richelieu został Prowizorem czyli administratorem Sorbony. W latach 1635 - 1642 przebudował kompleks i uzupełnił go o kaplicę. Richelieu pozostawił też Sorbonie znaczną część swojej fortuny oraz swoją prywatną bibliotekę. Nic więc dziwnego, że pochowano go w uniwersyteckiej kaplicy, która zresztą jest jedynym zachowanym obiektem ze stworzonego przez niego kompleksu. I tak rozkwitała Sorbona do Rewolucji Francuskiej kiedy to w roku 1791 została zamknięta dla studentów, a kaplica przekształcona została w Świątynię Rozumu. Odrodzenie nastąpiło w 1822, gdy w kompleksie umieszczono ponownie wydziały uniwersytetu - literatury, nauki i teologii. Ten ostatni zbyt długo nie przetrwał gdyż na podstawie polityki rozdziału państwa od kościoła w 1885 r wydział teologii oficjalnie zlikwidowano. Wtedy też wyburzono stare budynki, z wyjątkiem kaplicy, i nowy gmach Sorbony zaprojektowany przez Henri Paul Nénot'a oddano do użytku w stulecie rewolucji czyli w 1889 r. Zachowana kaplica straciła swoją religijną funkcję i stała się miejscem oficjalnych ceremonii uniwersyteckich i wystaw. W nowym kompleksie znalazło się miejsce dla rektoratu i wydziału sztuki oraz nauki. I życie toczyło się znowu spokojnie do roku 1968 i rozruchów studenckich w Paryżu. Prezydent de Gaulle zlecił Edgarowi Faure, ministrowi edukacji dokonanie reformy Uniwersytetu Paryskiego. Skutkiem tej reformy był podział na 13 uniwersytetów prowadzących badania i edukację w różnych specjalistycznych dziedzinach.
Obecny wygląd Sorbony to zamknięty z czterech stron dziedziniec. Po prawej stronie od wejścia znajduje się skrzydło mieszczące rektorat. Na przeciw wejścia mieści się Biblioteka Sorbony. Na przeciw rektoratu na podwyższeniu znajduje się dawna kaplica uniwersytecka. Skrzydło z bramą mieści głównie sale wykładowe i gabinety wykładowców.
Opuściwszy dziedziniec Sorbony, przez Plac Sorbony idziemy w stronę Ogrodów Luksemburskich...
Za nami pozostaje fasada kaplicy od strony Placu Sorbony...
Na końcu parku stoi sobie pomnik Augusta Comte - filozofa, pozytywisty oraz twórcy terminu socjologia.
Obchodzimy Plac Edmond Rostand z fontanną i widokiem na remontowany Panteon...
I jesteśmy już w Ogrodach Luksemburskich (Jardin du Luxembourg) parku miejskim o powierzchni 23 ha. Nie szliśmy tutaj celowo, nie planowaliśmy długiego zwiedzania całego parku - to pozostawiamy na kolejną wizytę w Paryżu. Tym razem po prostu przeszliśmy przez park, bo była to trasa znacznie ładniejsza do metra niż spacer ulicami... W końcu Park Luksemburski jest jednym z najbardziej znanych w Paryżu. No i nierozerwalnie wiąże się ze znajdującym się tam pałacem...
W 1610 r Maria Medycejska, wdowa po Henryku IV i regentka małoletniego następcy tronu Ludwika XIII postanowiła, że chce mieć w Paryżu własny pałac, zbudowany od nowa na wzór florenckiego Palazzo Pitti otoczony ogrodem, jak Ogrody Bobolińskie, co miało przypominać jej miejsca, w których spędziła młodość. Zakupiła istniejący hotel du Luxembourg (dziś znany jako pałac Petit-Luxembourg) wraz z otaczającym terenem i rozpoczęła budowę. W roku 1612 na posiadanym terenie kazała zasadzić 2000 wiązów i zleciła ogrodnikowi Tommaso Francini stworzenie ogrodu jak ten z jej dzieciństwa. Projekt Franciniego przewidywał dwa tarasy po bokach usytuowanego w osi pałacu baseny oraz park angielski z Fontanną Medyceuszy. Ten pierwszy ogród miał tylko 8 ha powierzchni.
Tak mały ogród nie satysfakcjonował królowej więc w 1630 r dokupiła teren i nakazała naczelnemu ogrodnikowi pałacu Tuileries Jacques Boyceau, sieur de la Barauderie powiększenie ogrodu jako formalnego ogrodu francuskiego. W jego planie staw z fontanną stał się ośmioboczny, pojawiło się wiele dodatkowych układów z klombami i dekoracje rzeźbiarskie. Ludwik XIII nie był zainteresowany ogrodem i sprzedał część parku pod zabudowę... i tak park podupadał do Rewolucji Francuskiej. W czasach Rewolucji park powiększono przez dołączenie do niego skonfiskowanych ziem klasztoru kartuzów, a prace nad rekonstrukcją ogrodów powierzono architektowi Jean Chalgrin, twórcy Łuku Triumfalnego. Gdy w 1848 nastała Monarchia Lipcowa w parku pojawiły się liczne rzeźby jak Królowe i Sławne Kobiety Francji, a następnie pomniki pisarzy i artystów, w tym mała statua - model z brązu autorstwa Bartholdi'ego zatytułowana Wolność Oświecająca Świat (czyli mała wersja Statuy Wolności). Pod koniec XIX w. w Ogrodach znajdowały się teatr marionetek, altana muzyczna, szklarnia, pasieka, oranżeria wykorzystywana dziś jako salon wystawowy, ogród różany, sad i blisko 70 różnego rodzaju rzeźb. A dziś mieszkańcy i turyści spędzają tu rekreacyjnie czas od rana do zachodu słońca...
W 1610 r Maria Medycejska, wdowa po Henryku IV i regentka małoletniego następcy tronu Ludwika XIII postanowiła, że chce mieć w Paryżu własny pałac, zbudowany od nowa na wzór florenckiego Palazzo Pitti otoczony ogrodem, jak Ogrody Bobolińskie, co miało przypominać jej miejsca, w których spędziła młodość. Zakupiła istniejący hotel du Luxembourg (dziś znany jako pałac Petit-Luxembourg) wraz z otaczającym terenem i rozpoczęła budowę. W roku 1612 na posiadanym terenie kazała zasadzić 2000 wiązów i zleciła ogrodnikowi Tommaso Francini stworzenie ogrodu jak ten z jej dzieciństwa. Projekt Franciniego przewidywał dwa tarasy po bokach usytuowanego w osi pałacu baseny oraz park angielski z Fontanną Medyceuszy. Ten pierwszy ogród miał tylko 8 ha powierzchni.
Tak mały ogród nie satysfakcjonował królowej więc w 1630 r dokupiła teren i nakazała naczelnemu ogrodnikowi pałacu Tuileries Jacques Boyceau, sieur de la Barauderie powiększenie ogrodu jako formalnego ogrodu francuskiego. W jego planie staw z fontanną stał się ośmioboczny, pojawiło się wiele dodatkowych układów z klombami i dekoracje rzeźbiarskie. Ludwik XIII nie był zainteresowany ogrodem i sprzedał część parku pod zabudowę... i tak park podupadał do Rewolucji Francuskiej. W czasach Rewolucji park powiększono przez dołączenie do niego skonfiskowanych ziem klasztoru kartuzów, a prace nad rekonstrukcją ogrodów powierzono architektowi Jean Chalgrin, twórcy Łuku Triumfalnego. Gdy w 1848 nastała Monarchia Lipcowa w parku pojawiły się liczne rzeźby jak Królowe i Sławne Kobiety Francji, a następnie pomniki pisarzy i artystów, w tym mała statua - model z brązu autorstwa Bartholdi'ego zatytułowana Wolność Oświecająca Świat (czyli mała wersja Statuy Wolności). Pod koniec XIX w. w Ogrodach znajdowały się teatr marionetek, altana muzyczna, szklarnia, pasieka, oranżeria wykorzystywana dziś jako salon wystawowy, ogród różany, sad i blisko 70 różnego rodzaju rzeźb. A dziś mieszkańcy i turyści spędzają tu rekreacyjnie czas od rana do zachodu słońca...
Z parkiem nierozerwalnie związany jest Pałac Luksemburski. Wzniesiono go dla Marii Medycejskiej w latach 1610-1630 według projektu Salomona de Brosse. Maria zlecała wykonanie najrozmaitszych dzieł sztuki na wyposażenie swego pałacu. I tak na przykład Peter Paul Rubens otrzymał zlecenie na stworzenie cyklu 24 obrazów przedstawiających historię, a głównie triumfy, Marii Medycejskiej - obecnie obrazy te można obejrzeć w Luwrze. Niestety jeszcze przed ukończeniem wyposażania pałacu Maria popadła w konflikt z królem i została z dworu usunięta. Zapisała swój pałac ulubionemu, drugiemu synowi Gastonowi, Księciu Orleanu w 1642 r. Przez kolejne 50 lat pałac przechodził z rąk do rąk w ramach rodziny by wreszcie w roku 1694 trafić do Ludwika XIV. W 1715 r trafił w ręce owdowiałej Księżnej de Berry Marii Ludwiki Elżbiety Orleańskiej wiodącej wesołe życie wdówki czym zasłużyła na przydomek Paryskiej Mesaliny w związku z czym pałac stał się miejscem jej uciech i wystawnego stylu życia wiążącego się z licznymi przyjęciami i przedstawieniami w ogrodach pałacowych. W 1719 r Księżna, po obyczajowym skandalu opuściła pałac. W 1750 r pałac zaczął pełnić funkcję muzeum otwartego dla zwiedzających dwa dni w tygodniu do 1779 r. Za Rewolucji Francuskiej na krótko stał się więzieniem by w roku 1799 zostać siedzibą Senatu Francji. Przez pewien czas był też rezydencją Napoleona Bonaparte jako Pierwszego Konsula Republiki Francuskiej. W latach 1799 -1805 architekt Jean Chalgrin dokonał adaptacji pałacu na potrzeby Senatu. W 1835 budynek powiększono. Architekt Alphonse de Gisors dobudował skrzydło ogrodowe pałacu imitujące dokładnie w szczegółach fasadę z XVII w. I tak pałac funkcjonował jako element systemu parlamentaryzmu francuskiego przez okresy kolejnych Republik.
Ciekawostką jest to, że w czasach niemieckiej okupacji Paryża w latach 1940–1944, Hermann Göring przejął pałac na kwaterę Luftwaffe we Francji i posiadał w nim luksusowy apartament. Podobny apartament otrzymał Marszałek Polny Lotnictwa Hugo Sperrle. W założeniach obronnych pałac miał stać się fortecą niemieckiej obrony miasta ale od zniszczenia uchroniło go poddanie Paryża przez generała Dietricha von Choltitza. Nieznaczne uszkodzenia pozwoliły na odbycie w pałacu paryskiej Konferencji Pokojowej w okresie od 29 lipca do 15 października 1946 r.Następnie powrócił tu Senat Republiki i urzęduje tu do dziś. I jakoś Senatorom nie przeszkadza tłum korzystający z uroków parku i nikt nie wpadł na pomysł by od tej strony otoczyć go obronnymi zasiekami...
I tak oto obok ogrodu różanego i placu zabaw dla dzieci, gdzie nikomu nie przeszkadza posąg kobiety z odsłoniętym biustem przeszliśmy do Oranżerii Senatu, w której właśnie prezentowana była wystawa poświęcona czasom Tudorów...
Po drodze do metra naszą uwagę wzbudził kościół o ciekawej architekturze więc pomimo zmęczenia postanowiliśmy go odwiedzić. Okazało się, że jest to Kościół Świętego Sulpicjusza (dziwne są imiona niektórych świętych) czyli Église Saint-Sulpice.
Już w XIII w na miejscu tym istniał romański kościół i przetrwał do XVII w. Proboszcz Jean-Jacques Olivier uznał jednak w 1646 r, że parafii potrzebny jest nowy, okazalszy kościół i powołał towarzystwo do prowadzenia zbiórki środków. Wprawdzie do budowy przystąpiono natychmiast po wmurowaniu kamienia węgielnego przez królową Annę Austriaczkę według projektu, który opracował Christophe Gamard ale wojny wewnętrzne - Fronda - spowodowały, że konieczne było przerwanie prac, gdy zbudowana została jedynie Kaplica Matki Boskiej. W 1660 Daniel Gittard przedstawił nowy projekt, który realizowano w latach 1670–1678. W ramach tych prac wykonano sanktuarium, obejście chórowe, kaplice absydy, transept oraz portal północny. No i skończyła się kasa. Nawa i kaplice boczne powstały w latach 1719–1745. W trakcie tych działań odbył się też konkurs na projekt fasady zachodniej, który wygrał Giovanni Niccolò Servandoni wzorujący się na fasadzie katedry Św Pawła w Londynie. Projekt ten został zmieniony nieco przez jego ucznia Jean Chalgrin ale ponieważ przebudowa fasady ciągnęła się aż do rewolucji nie została ukończona i dziś każda z wież wygląda nieco inaczej...
Już w XIII w na miejscu tym istniał romański kościół i przetrwał do XVII w. Proboszcz Jean-Jacques Olivier uznał jednak w 1646 r, że parafii potrzebny jest nowy, okazalszy kościół i powołał towarzystwo do prowadzenia zbiórki środków. Wprawdzie do budowy przystąpiono natychmiast po wmurowaniu kamienia węgielnego przez królową Annę Austriaczkę według projektu, który opracował Christophe Gamard ale wojny wewnętrzne - Fronda - spowodowały, że konieczne było przerwanie prac, gdy zbudowana została jedynie Kaplica Matki Boskiej. W 1660 Daniel Gittard przedstawił nowy projekt, który realizowano w latach 1670–1678. W ramach tych prac wykonano sanktuarium, obejście chórowe, kaplice absydy, transept oraz portal północny. No i skończyła się kasa. Nawa i kaplice boczne powstały w latach 1719–1745. W trakcie tych działań odbył się też konkurs na projekt fasady zachodniej, który wygrał Giovanni Niccolò Servandoni wzorujący się na fasadzie katedry Św Pawła w Londynie. Projekt ten został zmieniony nieco przez jego ucznia Jean Chalgrin ale ponieważ przebudowa fasady ciągnęła się aż do rewolucji nie została ukończona i dziś każda z wież wygląda nieco inaczej...
Najciekawszym elementem fasady jest kolumnada w stylu jońskim za którą znajdują się zwieńczone laurowymi wieńcami łuki...
I wchodzimy do wnętrza. Kościół jest potężny przy wymiarach 113 metrów długości, 58 – szerokości i 34 – wysokości, co czyni go największym kościołem lewobrzeżnego Paryża.
Tuż za wejściem uwagę przykuwają dwie niezwykłe kropielnice wykonane z muszli przydaczni olbrzymiej (Tridacna gigas). Okazuje się, że muszlę tę podarowała Republika Wenecka królowi Franciszkowi I, a ten przekazał ją kościołowi Św Suplicjusza. Całość z marmurowymi podstawami zdobionymi wizerunkami morskich stworzeń wykonał Jean-Baptiste Pigalle.
Specjalne miejsce w wyposażeniu kościoła zajmują organy wykonane w drugiej połowie XVIII w. i rozbudowane w wieku XIX. Instrument posiada 101 głosów i w momencie powstania był jednym z trzech instrumentów w Europie dysponujący ponad 100 głosami. Od powstania nie wymagał też remontu, a jedynie regularnego strojenia. Jeśli chcemy posłuchać tego wspaniałego instrumentu uznanego za pomnik narodowy należy przyjść na niedzielną mszę rozpoczynającą się o 10:45 piętnastominutowym koncertem.
Dębową ambonę, która przyczynia się do świetnej akustyki podczas kazania, wykonano w 1788 r według projektu Charlesa de Wailly.
Ciekawostką jest, że w kościele tym ochrzczeni zostali markiz de Sade a także Charles Baudelaire, natomiast Victor Hugo wziął tutaj ślub z Adelą Foucher.
Figurę Matki Boskiej z marmuru w kaplicy Matki Boskiej zaprojektował również Jean-Baptiste Pigalle. Dekorowaną w stylu barokowym kaplicę zrobi fresk autorstwa François Lemoyne przedstawiające Wniebowstąpienie Najświętszej Marii Panny z 1734 r.
Na placu przed kościołem centralne miejsce zajmuje fontanna Saint-Sulpice zwana też Fontaine des Orateurs-Sacré (Fontanną Sakralnych Mówców) czy też alternatywnie "La Fontaine des quatre points cardinaux" (Fontanną czterech stron świata). Powstała w latach 1843 - 1848 r według projektu Ludwika Visconti - tego samego, który zaprojektował grobowiec Napoleona. I. Fontanna powstała w ramach planu Prefekta Paryża z czasów Ludwika-Filipa, niejakiego Rambuteau, który w 1833 r przystąpił do realizacji planu zaopatrzenia Paryża w wodę by jednocześnie odciążyć główne fontanny stricte dekoracyjne. W ramach tego planu powstało około 200 km sieci wodociągowej oraz 1700 niewielkich fontann zaopatrujących okoliczną ludność w wodę pitną. Fontanna składa się z trzech ośmiobocznych basenów oraz struktury centralnej w formie budowli wspartej na korynckich pilastrach zwieńczonej dachem dekorowanym krzyżem oraz kardynalskimi kapeluszami. We wnękach siedzą postacie czterech biskupów, z których żaden nie został jednak kardynałem: Jacques-Bénigne Bossuet, od północy, François Fénelon, od wschodu, Jean Baptiste Massillon, od południa oraz Esprit Fléchier, od zachodu.
No i w metro na stacji Saint-Germain-des-Prés i wracamy na nasze kochane Montmartre. Tym razem idziemy po schodach od dołu gdzie znajduje się jedna z paryskich karuzel...
Ze schodów podziwiamy panoramę Paryża podczas zachodu słońca...
Tego wieczora postanowiliśmy spędzić czas jak miejscowi... Zakupiliśmy butelkę musującego wina o smaku truskawkowym i...
A na koniec...
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz