Wenecja - Popołudniowe zwiedzanie

Jest dopiero kwadrans po czwartej więc zostało jeszcze sporo czasu do powrotu do Cavallino żeby zrealizować ostatni na dziś punkt programu ruszamy więc z Fondamente Nove na dalsze zwiedzanie. 

Fondamente Nove stanowią północną granicę Wenecji. Nabrzeże zbudowano z kamienia w XVI w. na podstawie dekretu Senatu z 1589 r. Umożliwiło to odzyskanie sporego kawałka gruntu po północnej stronie miasta pod zabudowę. Potężna burza 20 grudnia 1766 r. spowodowała takie szkody, że nabrzeże trzeba było kompletnie odbudować. W pogodny dzień można z tego miejsca zobaczyć szczyty Dolomitów. 

Znacznie bliżej zobaczyć można wyspę San Michele i Murano...

Po mniej więcej 300 m spaceru dotarliśmy pod Kościół Jezuitów, którego pełna nazwa to Chiesa di Santa Maria Assunta Detta I Gesuiti. To kościół o którym, w przypadku opisywania wszystkich znajdujących się w jego wnętrzu dzieł sztuki można byłoby napisać sporą księgę...

Pierwszy kościół w tym miejscu wzniesiono dla zakonu Crociferi z fundacji Pietro Gussoniego lub, jak zapisał w swojej kronice Doża Andrei Dandolo, Cleto Gussoniego w 1148 roku. Klasztor otrzymał odpowiednie uposażenie w postaci ziemi, wód i bagien. Kolejny przedstawiciel rodu, Buonavere Gussoni zobowiązał braci zakonnych do prowadzenia szpitala i przytułku, przekazując zakonowi winnice oraz inne dobra, w okręgach Chioggia i Pellestrina. W 1214 r. kościół spłonął, ale szybko go odbudowano. Zakon Crociferi nie cieszył się zbytnim uznaniem w mieście ze względu na niezbyt moralne prowadzenie się zakonników i Senat próbował się ich pozbyć. Kompleks kościelno- klasztorny najpierw przekazano do dyspozycji kardynała Pietro Barbo (przyszłego papieża Pawła II), a następnie kardynała Bessarione. Próbowano też osadzić tam zakonnice - franciszkanki, potem kanoników regularnych z Santo Spirito (1481), a na końcu Służebnice Maryi (1498). Kolejny pożar w 1514 r. ponownie zniszczył kościół i ponownie go odbudowano, a już w 1568 r. papież Pius IV ponownie przekazał obiekt zakonowi Crociferi.

Jezuici pojawiają się w Wenecji w 1523 r. w osobie Ignacego Loyoli, który odwiedził miasto w drodze na pielgrzymkę do Jerozolimy. Powrócił w 1535 i pozostał tu 2 lata, pozyskując sprzymierzeńców dla swojego zgromadzenia. Pierwszą siedzibą jezuitów w Wenecji był kościół i szkoła Santa Maria dell'Umiltà w Dorsoduro, z której usunięto ich, a także wyrzucono z Wenecji w 1606 r. Jednak w 1657 trafiła się okazja gdyż Wenecja prowadząc wojnę w Candii potrzebowała pieniędzy. Więc sprzedano jezuitom majątek po Crociferi składający się z kościoła, klasztoru i szpitala przejęty wcześniej przez papieża Aleksandra VII za drobne 50000 dukatów. Jezuici znaleźli mocne wsparcie w pochodzącej z Friuli rodzinie Manin, która w 1710 r. kupiła od nich "prawo do pochówku pod ołtarzem", co w praktyce oznaczało zgodę na budowę rodowej kaplicy. Mając nowych majętnych patronów, jezuici uznali że istniejący kościół jest zbyt mały i w 1715 r. wyburzono go. Na projektanta nowego kościoła wybrano architekta realizującego wcześniej zlecenia dla rodziny Manin - Domenico Rossiego. Oczywiście jak w przypadku większości świątyń jezuickich  i tutaj za wzór miał służyć rzymski kościół Il Gesù. Jezuici zajęli się budynkiem natomiast rodzina Manin jego wnętrzem i wyposażeniem. Kościół, którego budowę ukończono około 1730 r. Konsekrowano go jeszcze podczas realizacji części prac w 1728 r. Niezbyt długo stanowił wenecką chlubę jezuitów, gdyż zakon skasowano w roku 1773 i obiekty przeszły na państwo. Ponownie trafił w ręce zakonu w 1844 r. i pozostaje w nich do dziś.   

Fasada kościoła to przykład ciężkiego weneckiego baroku. Zaprojektował ją Rossi, jednak jej realizacją zajmował się Giovanni Battista Fattoretto. Jej dolny poziom to osiem kolumn w stylu korynckim, między którymi znajdują się nisze wypełnione posągami  apostołów. Natomiast poziom drugi to duże okno i dwa okna ślepe oraz kolejne osiem figur apostołów. Najwyższy poziom to tympanon, nad którym dominuje marmurowa grupa Wniebowzięcia Maryi i aniołów, autorstwa Giuseppe Torretto. Aniołowie z kadzielnicą na złamanym tympanonie portalu są dziełem Matteo Calderoni. Bezpośrednio nad drzwiami wyryto dewizę rodu Manin. Rodzinny herb miał znajdować się w owalach nad niszami. warto też zwrócić uwagę na drzwi, jedne z niewielu zachowanych oryginałów wykonane z bogato rzeźbionej i wytłaczanej brązowej blachy...

Ogromny budynek przylegający do kościoła to dawny klasztor i szpital. Po kasacie zakonu służył jako szkoła, a następnie koszary. Gdy w 1844 r. zwracano zakonowi obiekt oddano Jezuitom jedynie północną, bliższą kościołowi część obiektu natomiast w części południowej do dziś mieszczą się mieszkania, których głównymi lokatorami są studenci. 

Po wejściu do wnętrza wrażenie jest piorunujące. Po prostu nie wiadomo na czym zatrzymać wzrok. Tyle tu pięknych elementów dekoracyjnych, tyle kolorów i wzorów. To bogactwo różnych form artystycznego wyrazu po prostu poraża...

Typowy dla jezuitów kościół zbudowany jest na planie krzyża łacińskiego. Po bokach nawy znajdują się po trzy kaplice po każdej stronie. Prezbiterium i absyda są zwężone w stosunku do nawy  filarami podtrzymującymi łuk sklepienia. W posadzce prezbiterium znajduje się płyta, pod którą pochowani są członkowie rodu Manin.

Na sklepieniu prezbiterium widoczny jest fresk "Muzyczne anioły w chwale" pędzla Louisa Dorigny.

Na filarach przecięcia nawy i transeptu umieszczono postacie czterech Archaniołów - Gabriel, Michał, Rafał oraz Sealtiel (na zdjęciu widoczni tylko Michała i Gabriela), rzeźbione przez Giuseppe Torretti.

W ołtarzu głównym wyraźnie widać wpływy Berniniego. Całość ołtarza zaprojektował Giuseppe Pozzo. Baldachim w kształcie kopuły oparty jest na dziesięciu skręcanych kolumnach z zielonego marmuru. Centralne miejsce zajmuje grupa rzeźbiarska Ojciec Przedwieczny i Chrystus siedzący na kuli ziemskiej. Mottem jest tutaj hasło sufficit sola fide (wiara jest wszystkim, czego potrzebujesz). Autorem tego elementu ołtarza jest Giuseppe Torretti. Tabernakulum projektu, Giuseppe Pozzo, wysadzane jest płytkami lapis lazuli. Po obu stronach ołtarza na wolnostojących kolumnach widnieją archaniołowie Barachiel (Błogosławieństwo Boga) oświetla ścieżkę narodu Izraela i Uriel (Światło Boga), stoi na straży bramy Edenu.

Sklepienie na przecięciu nawy i transeptu zdobi fresk Triumf Imienia Jezus, pędzla Louisa Dorigny z 1732 r.

Biało-złote stiuki na sklepieniu zostały wykonane przez Abbondia Stazia. Między nimi w nawie głównej dwa freski: Abraham, adorujący trzech aniołów i Wizja św. Jana Ewangelisty pędzla Francesco Fontebasso.

Na filarze po lewej stronie uwagę przykuwa piękna ambona. Ozdobiona draperią z białego i zielonego kamienia jest dziełem Francesco Bonazzy. 

Druga kaplica po lewej stronie nawy to Kaplica Madonny. Znajduje się w niej pochodząca jeszcze z wcześniejszego kościoła figura Madonny z Dzieciątkiem, dłuta  Andrea dell' Aquili.

Trzecia kaplica, po lewej stronie nawy, jest poświęcona Najświętszemu Sercu Jezusa. Oryginalnie należała do bractwa o nazwie Schola della Imacolata Concezion. Obraz ołtarzowy jest wykonaną pod koniec XIX w. przez Alessandro Revera kopią z oryginału autorstwa Pompeo Batoniego.

Ołtarz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny powstał w latach 1723-172,4 według projektu Giuseppe Pozzo, na zlecenie Paolo Querini, prokuratora San Marco.  Dekoracja rzeźbiarską w górnej części przedstawia cherubinów oraz alegoryczne postacie skromności i dziewictwa, wykonał je Giuseppe Torretti. Obraz ołtarzowy Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny to wczesne dzieło Tintoretta z 1555 r. dla głównego ołtarza kościoła zakonu Crociferi.

Z organów w lewym transepcie zachował się jedynie prospekt i chór.

W prawym transepcie znajduje się Ołtarz Św. Ignacego Loyoli ufundowany przez prokuratora San Marco Vettora Grimaniego. Centralna rzeźba ołtarza to Św. Ignacy przedstawiający Konstytucję Towarzystwa Jezusowego. Postacie kobiece po bokach tympanonu to alegorie Wiary i Miłosierdzia. Natomiast antependium to płyta przedstawiająca trzy sceny w formie płaskorzeźb - Św. Ignacy wręczający ubrania biednemu człowiekowi; Św. Ignacy w Manresie oraz Wizja Św. Ignacego w La Storta.

Jedyne działające organy kościoła są bliźniaczym odzwierciedleniem części w przeciwnym transepcie Niestety i tutaj część dekoracji prospektu zaginęła...

Pomnik doży Pasquale Cicogna, którego autorem był  Girolamo Campagna powstał we wczesnych latach XVII w. 

Kaplica Św. Józefa w ołtarzu zawiera obraz "Śmierć Św. Józefa", pędzla genueńskiego malarza Domenico Clavarino.

Kaplica Św. Franciszka Ksawerego w ołtarzu zdobionym postaciami aniołów zawiera obraz Św. Franciszek Ksawery głoszący kazanie na Wschodzie, autorstwa Pietro Liberi. Ołtarz ten ufundował jako wotywny hrabia Giovanni Paolo Giovanelli.

Na prawej ścianie kaplicy w 1675 roku, na prośbę Senatu, umieszczono grób Orazio Farnes,e dla upamiętnienia jego bohaterskiego postępowania jako kapitana w bitwie pod Dardanelami w 1654 roku.

Całą szerokość wewnętrznej strony ściany szczytowej zajmuje grobowiec rodziny Da Lezze, autorstwa Jacopo Sansovin,o wykonany jeszcze dla poprzedniego kościoła w połowie XVI w. Podczas wyburzania wcześniejszego kościoła grobowiec ten rozebrano i ponownie umieszczono w nowym obiekcie.  

Pełna konstrukcja to dwa piętra z ośmioma kolumnami w poziomie pierwszym i czterema w drugim. Na tym wyższym piętrze umieszczono sarkofagi przedstawicieli rodu zwieńczone ich popiersiami. Centralnie sarkofag Priamo Da Lezze wykonany przez Alessandro Vittoria,  z prawej strony sarkofag Andrea Da Lezze i z lewej Giovanni Da Lezze, oba autorstwa Giulio del Moro. W dolnej części grobowca między kolumnami umieszczono herb rodu Da Lezze - dwugłowego orła.

No i na koniec zakrystia, w której znajduje się duży cykl dzieł Palma il Giovane. Niestety oświetlenie jest tu bardzo słabe, a błysku w żadnym wypadku używać nie wolno. W konsekwencji udało się uwiecznić ołtarz zakrystii... 

oraz jeden z obrazów na suficie - "Spadająca z nieba manna" w której otoczeniu na narożnych monochromatycznych obrazach przedstawiono czterech Ewangelistów. 

Po tych wrażeniach estetycznych zanurzamy się ponownie w urocze uliczki Wenecji...

Kościół San Canziano lub Canciano jest jednym z najstarszych w Wenecji. Poświęcony trzem męczennikom Canzio, Canziano, Canzianilla i ich opiekunowi Proto. Kościół wznieśli w 864 r. uciekinierzy z Aquilei. Pierwotnie istniejący kościół przebudowano w 1330 r i konsekrowano w 1351. Kolejna przebudowa miała miejsce w 1550, a ostateczny kształt nadano mu w początkowych latach XVIII w. według projektu Antonio Gaspari. Starsza od kościoła jest dzwonnica wzniesiona w 1532 r.

Wnętrze o charakterze bazylikowym podzielone jest na nawę główną i nawy boczne, wspierającymi łuki kolumnami. Kolumn tych jest łącznie sześć, przy czym dwie środkowe (na zdjęciu pierwsza po prawej i kolumna naprzeciw niej) wykonane są z marmuru pochodzącego z Afryki i są znacznie starsze niż pozostałe cztery. Główny ołtarz autorstwa Paolo Zoppo z Brescii przedstawia świętych Canziano i Massimo z Ojcem Wiecznym w chwale .

W archiwum tego kościoła znajduje się "Księga Zmarłych" - „Liber Mortuorum”, w której odnotowano, że 27 sierpnia 1576 wśród 33 innych osób dotkniętych gorączką zmarł Mistrz Tycjan, malarz. Warto wspomnieć, że był jedyną ofiarą panującej wtedy w Wenecji zarazy, której zapewniono pochówek kościelny

Kilkadziesiąt metrów spaceru i jesteśmy przy Rio dei Miracoli.

Tutaj kolejny wspaniały zabytek weneckiej architektury - kościół Santa Maria dei Miracoli. 

Dobry katolik posiada w domu jakiś święty obraz. Wspaniale było, gdy obraz taki był dziełem oryginalnym jakiegoś wielkiego mistrza. Takim dobrym katolikiem był niejaki Francesco Amadi, którego stać było, by zlecić mistrzowi wywodzącemu się ze szkoły sieneńskiej Nicolò di Pietro, w 1408 r., namalowanie obrazu Madonny z Dzieciątkiem. Początkowo obraz znajdował się w domu, później znalazł się na jego fasadzie domu. A gdy w latach 1470, dzięki modłom do tegoż obrazu ożył człowiek, który pół godziny przeleżał na dnie Canale della Giudecca, oraz dzięki innym cudom obraz zdobył rangę cudownego. Przybywali do niego pielgrzymi i składali datki na budowę kościoła.

Zwycięzcą konkursu na projekt kościoła został w 1480 r. Pietro Lombardo. W latach 1481–1489 pracując wraz z synami Lombardo stworzył "obiekt pod klucz" z kompletną dekoracją wnętrza. Cudowny obraz przeniesiono do kościoła 30 grudnia 1489 r., a dzień później kościół został konsekrowany. Opiekę nad nim powierzono siostrom klaryskom, których 12 przeniosło się tam z klasztoru w Murano. Klaryski, dla których jako sióstr klauzurowych zbudowano specjalny pasaż z budynku zakonnego do kościoła, zajmowały się świątynią do rozwiązania zakonu za czasów władzy francuskiej 25 kwietnia 1810 r. Gdy Wenecja przyłączona została do zjednoczonych Włoch, w latach 1865–1873 przeprowadzono renowację kościoła, ale zrobiono to tak niefachowo, że aby zapobiec zniszczeniu w latach 1987-1997 konieczne były gruntowne prace remontowe.

Kościół Santa Maria dei Miracoli jest w Wenecji wyjątkowy. Po pierwsze niewiele jest w tym mieście budowli czysto renesansowych. Po drugie poza bazyliką Św. Marka jest to jedyny kościół wyłożony tak z zewnątrz jak i wewnątrz płytami marmuru. Nad wejściem znajduje się rzeźba z XVI w. Madonna z Dzieciątkiem autorstwa Giovanniego Giorgio Lascarisa,  włoskiego rzeźbiarza greckiego pochodzenia. W polach łuków wokół wszystkich fasad kościoła znajduje się dwadzieścia dziewięć medalionów przedstawiających postaci biblijne, dzieło Lombardo. Na szczycie półokrągłego zwieńczenia fasady umieszczono posąg Boga Olca a na gzymsie postacie dwóch aniołów. 

Podstawową dekorację wnętrza stanowi faktura płyt marmurowych, którymi obłożone są ściany. Ołtarz główny z cudownym obrazem znajduje się na podwyższeniu. Prezbiterium nakryte jest niewielką kopułą. Balustrada prezbiterium ozdobiona jest rzeźbami Tulio Lombardo przedstawiającymi Matkę Boską i Archanioła Gabriela – anioła Zwiastowania oraz świętych Franciszka i Klarę. Natomiast na poziomie nawy, przed wejściem, po schodach, na prezbiterium znajdują się figury św. Franciszka i św. Klary autorstwa Gerolamo Campagna z drugiej połowy XVI w.

Sklepienie kościoła jest podzielone na pięćdziesiąt kasetonów przedstawiających proroków i patriarchów przypisywanych Pier Marii Pennacchiemu, prawdopodobnie we współpracy z jego bratem Gerolamo, Vincenzo Dalle Destre, Lattanzio da Rimini i Domenico Capriolo.

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że kościół ten jest ulubionym miejscem na celebrację ślubów.

Niewielki dom przy kanale pełnił funkcję domu zakonnego klarysek. 

Idziemy dalej. Nasz cel to Bazylika Santi Giovanni e Paolo, ale o tym w kolejnym wpisie