poniedziałek, 26 maja 2025

Registan - Medresa Ulugh Beg

Z mauzoleum Gur-i Amir kierujemy się przez Park imienia. Amira Temura w stronę Registonu. Z jednej strony pięknie, zielono, gorąco a z drugiej ciekawość pogania...


Gdy zbliżamy się do końca parku najpierw uwagę przyciąga wielki obraz wykonany techniką sgraffito na ślepej ścianie  budynku mieszkalnego. Autorem tej pracy jest znany uzbecki artysta Mukhamadiev Eson. Znajdziemy w tym obrazie połączenie wielu elementów kultury Uzbekistanu - wielkiego pawia i konia, uzbeckie kobiety w tradycyjnych strojach i instrumenty muzyczne, dbałość o kolejne pokolenia oraz najważniejsze plony uzbeckiego rolnictwa - zboże, bawełnę i winogrona.


Natomiast na końcu parku znajduje się pomnik przedstawiający wymarłe tygrysy kaspijskie. Zwierzęta te, obecnie wymarłe, żyły w Azji Środkowej do lat 1950 kiedy to kres ich istnieniu położyła działalność człowieka. . exterminated due to human activity.



Przechodząc przez ulicę uwagę naszą zwraca typowa uzbecka rodzina na wycieczce...


Mijamy bardzo chwaloną za uzbeckie jedzenie i ciekawie prezentującą się restaurację Mo'jiza.


I już jesteśmy w kolejnym parku po drodze do Registonu - parku poetów. Ciekawie prezentuje się tutaj pomnik przedstawiający typowy uzbecki ludowy zespół muzyczny.



I już za drzewami pojawia się potężna konstrukcja budowli otaczających plac Registan.




Mijamy boczny portal medresy Ulugh Beg i podchodzimy do planu budowli przy Registan.


Zanim wejdziemy na teren objęty biletami wstępu oglądamy plan kompleksu Registan. Plac i trzy medresy wokół niego otoczone terenami zielonymi to najbardziej znany zabytkowy kompleks w Samarkandzie. Najpierw postanawiamy przejść się nieco wokół i zobaczyć gdzie trzeba byłoby usadowić się na oglądanie wieczornego oświetlenia tego miejsca.


Całość kompleksu Registan najlepiej obserwować z amfiteatru za jego ogrodzeniem.


Po lewej medresa Ulugh Beg, na wprost medresa Tilya-Kori i po prawej medresa Sherdor.







Najpierw idziemy sobie dalej przez skwer Emira Miranshakha ...



Nad parkiem góruje pomnik Isloma Karimova. Isłam Abduganijewicz Karimow (tak wychodzi według polskiej pisowni) to urodzony 30 stycznia 1938 w Samarkandzie, uzbecki polityk, którego określa się jako "ojca" niepodległego Uzbekistanu. Z wykształcenia ekonomista i inżynier przeszedł wszystkie szczeble kariery partyjnej w  Komunistycznej Partii Związku Radzieckie do której wstąpił w 1964 r.  Od 23 czerwca 1989 do 29 grudnia 1991  był pierwszym sekretarzem Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Uzbeckiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W dniu 24 marca 1990  został Prezydentem Uzbeckiej SRR i funkcję tę pełnił do 1 września 1991 r. Po ogłoszeniu przez Uzbekistan niepodległości 1 września 1991 r został tytularnie pierwszym Prezydentem Uzbekistanu. Te pozycję potwierdziły wygrane przez niego wybory 29 grudnia 1991. Od tego momentu funkcję prezydencką pełnił nieprzerwanie przez cztery kadencje a faktycznie dożywotnio bo do 2 września 2016 kiedy to zmarł w Taszkencie w wyniku krwotocznego udaru mózgu.  Jego pomnik w Samarkandzie gdzie urodził się i  został pochowany odsłonięto 2 września 2017 r


Pomnik pierwszego prezydenta jest standardowym miejscem na ślubną sesję fotograficzną i jednej z takich sesji jesteśmy świadkami.




A po sesji szybciutko na weselne przyjęcie...


Wracamy do kasy biletowej przy okazji oglądając park i medresę Sherdor od tyłu i z boku...



Były gołębie do ślubnej sesji i jest ich też sporo wśród zieleni. To gołębie do "wypożyczenia" do zdjęć. I przyznam, że pierwszy raz widzieliśmy gołębia ufarbowanego na różowo...



Jeszcze pamiątkowe zdjęcie z miejsca gdzie bez problemu objąć można cały kompleks i gdzie poszukamy sobie miejsca na wieczorny pokaz świateł...


Kupujemy bilety wstępu obejmujące wszystkie obiekty za 40000 Som i ruszamy na zwiedzanie. 




Zwiedzanie medres zaczynamy od dokładnego przyjrzenia się frontowej elewacji medresy Sherdor (pisane też jako Sher-Dor) gdyż aktualnie jest ona najkorzystniej oświetlona. 


Medresa Sherdor nie jest pierwszą budowlą, która zajmuje to miejsce przy placu Registan. Wcześniej na tym miejscu stała budowla wzniesiona przez Ulugh Bega dla sufich jako chanaka. Wojskowy gubernator Samarkandy Yalangtush Bakhodur (znany też jako Yalangtush Bi Alchin) za panowania trzeciego Chana Chanatu Buchary Imam Quli Khana (lata 1611 do 1642 ) wzniósł na tym miejscu medresu Sherdor. Wzniesiono ją w latach  1619 and 1636 kopiując i powiększając nieco wzór starszej o około 200 lat medresy Ulugh Bega.


Niezmiernie bogata dekoracja głównego portalu medresy odbiega znacząco od przyjętego ogólnie w islamie wzorca dopuszczającego jedynie dekoracje geometryczne i roślinne. Tutaj z glazurowanej cegły utworzono nad łukiem bramnym wzór  przedstawiający lwy w pogoni za  jeleniami oraz słońce z ludzką twarzą.




Medresa nie posiada swojego meczetu a dwie narożne sale wykładowe w zachodnim skrzydle nakryte są pokrytymi glazurowaną, wzorzystą dachówką kopuły. 


Z drugiej strony placu zwanego też majdanem znajduje się medresa Ulug Bega, a że jest ona starsza, to od niej zaczniemy poznawać, co kryje się za wspaniałym frontem.


Wspaniale zdobiona kolorową glazurowaną cegłą fasada zakończona po bokach równie bogato zdobionymi minaretami, opiera się na tradycyjnym wzornictwie, gdzie obrazy budowane są z form geometrycznych uzupełnianych elementami roślinnymi oraz tekstami zapisanymi starą formą kaligrafii arabskiej. Bogactwo tego wzornictwa widać również bardzo wyraźnie w ostrołukowej wnęce portalu głównego - zachodniego.




Centralny prześwit głównego portalu wypełnia kamienny maswerk.



Równie bogato zdobione są łuki obu bocznych wejść na dziedziniec.


Za portalem wspaniale prezentuje się prostokątny dziedziniec o wymiarach 30 na 40 metrów w części centralnej zacieniony drzewami.


Zanim pójdziemy dalej jeszcze dokładniej przyjrzymy się głównemu portalowi od strony dziedzińca. I tu także jest on bardzo bogato zdobiony wzorami z glazurowanej cegły.



Równie bogato zdobione są łuki boczne tak parteru, jak i pierwszego piętra.


Medresa Ulugh Bega w Samarkandzie jest jedną z trzech, jakie z jego polecenia wzniesiono na terenie Uzbekistanu - pierwszą widzieliśmy już w Bucharze, ta jest drugą a trzecia znajduje się w G'ijduvon.


Kim był człowiek, który mógł sobie pozwolić na wznoszenie tak wspaniałych budowli? Jego pełne nazwisko to Mīrzā Muhammad Tarāghāy bin Shāhrukh ale powszechnie znany jest jako Ulugh Begh (funkcjonuje też polski zapis Uług Beg). Urodził się 22 marca 1394 jako wnuk Timura i najstarszy syn  Shah Rukha (polski zapis  Szahrucha). Od dziecka Ulugh Beg podróżował wraz z ojcem uczestnicząc w licznych kampaniach wojennych a gdy Shah Rukh przeniósł swoją stolicę do Heratu w wieku 16 lat Ulugh Beg został w 1409 r gubernatorem dawnej stolicy - Samarkandy a następnie w 1411 r samodzielnym Mawarannahru. I chociaż przez całe życie musiał prowadzić liczne wojny i wojenki przeciwko sąsiadom a także zbuntowanym podwładnym, jego głównym obszarem zainteresować była nauka. W latach 1417 - 1421 wzniósł w Samarkandzie medresę, która stała się wybitnym centrum nauki w Azji Środkowej gdyż Ulugh Beg sprowadzał do niej najwybitniejszych naukowców. Poza tym do Samarkandy sprowadzał też artystów i ludzi pióra a sam tworzył wybitne dzieła w zakresie astronomii i matematyki (ale o tym więcej, gdy odwiedzimy jego obserwatorium astronomiczne). 


W ajwanie na vis-a-vis głównego portalu znajduje się wejście na piętro medresy. Wąskimi i stromymi schodami wchodzimy na piętro gdzie dawne cele studentów i nauczycieli zajmują obecnie sklepy wszelkiej maści wyrobów lokalnych oraz "mała gastronomia" - głównie skoncentrowana na napojach - herbacie i kawie...




Z galerii piętra medresy rozciągają się widoki na całość obiektów otaczających dziedziniec. 



Z tej strony doskonale widać jak frontowy portal dwukrotnie przewyższa portal wewnętrzny.





Architektem tego niewątpliwego dzieła architektury XV w. był Kavomiddin Sherozi.




Po zejściu  wchodzimy do sal parteru gdzie mieści się ekspozycja bardzo mocno związana z działalnością Ulugh Bega - którego przydomek tłumaczy się jako "Wielki Władca".



W salach nakrytych belkowym sufitem wspartym na drewnianych kolumnach mieści się ekspozycja poświęcona "Historii Edukacji w Samarkandzie".



W ekspozycji tej przedstawiono między innymi wybitne postacie nauki związane z tą medresą jak Alisher Navoi (w tyle), Khoja Kurd (z prawej) czy Mavlono Muhammad Dum (z lewej). 


Tak toczyły się tutaj naukowe debaty...


Jest tu też wystawa historycznej biżuterii i metalowych naczyń.


Możemy zobaczyć stroje dostojnych nauczycieli i  meble stanowiące wyposażenie ich cel...






Osiągnięcia Ulugh Bega w dziedzinie astronomii są porównywane z osiągnięciami Kopernika. Między innymi stworzył mapę nieba doskonalszą niż Ptolemeusz czy Tycho Brahe.  



Tutaj wybitni astronomowie z Samarkandy omawiają stworzony tu globus nieba.






Jeszcze kilka zdjęć z dziedzińca medresy Ulugh Beg..









Opuszczamy pierwszą z trzech medres przy majdanie Registan...


O kolejnych medresach przy tym placu w kolejnych postach...


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz